Η Μητέρα του Χριστού

ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ 2: Η Μητέρα του Χριστού

To πρόσωπο της μητέρας

Από την ελληνική ποίηση

Γεράσιμος Μαρκοράς, Μάνα

Μάνα! Δεν βρίσκεται λέξη καμία

να’ χει στον ήχο της τόση αρμονία,

σαν ποιός να σ’ άκουσε με στήθος κρύο,

όνομα θείο;

Παιδί από σπάργανα ζωσμένο ακόμα,

με χάρη ανοίγοντας γλυκά το στόμα,

γυρνάει στον άγγελο που τ’ αγκαλιάζει

και Μάνα! κράζει.

Στον κόσμο τρέχοντας ο νέος διαβάτης

πέφτει στ’ αγνώριστα βρόχια τσ’ απάτης,

και αναστενάζοντας, Μάνα μου! λέει,

Μάνα! και κλαίει.

Της νιότης φεύγουνε τ’ άνθια κ’ η χάρη

τριγύρω σέρνεται με αργό ποδάρι,

ώσπου στην κλίνη του, σα βαρεμένος,

πέφτει ο καημένος.

Και πριν την ύστερη πνοή του στείλει,

αργά ταράζονται τα κρύα του χείλη,

και με το Μάνα μου! πρώτη φωνή του,

πετά η ψυχή του.

Aλέξανδρος Παπαδιαμάντης, Προς την μητέρα μου

                                                                            

Μάννα μου, ἐγώ ᾽ μαι τ᾽ ἄμοιρο, τὸ σκοτεινὸ τρυγόνι

ὁποὺ τὸ δέρνει ὁ ἄνεμος, βροχὴ ποὺ τὸ πληγώνει.

Τὸ δόλιο! ὅπου κι ἂν στραφεῖ κι ἀπ᾽ ὅπου κι ἂν περάσει,

δὲ βρίσκει πέτρα νὰ σταθεῖ κλωνάρι νὰ πλαγιάσει.

Ἐγὼ βαρκούλα μοναχή, βαρκούλ᾽ ἀποδαρμένη

μέσα σὲ πέλαγο ἀνοιχτό, σὲ θάλασσ᾽ ἀφρισμένη,

παλαίβω μὲ τὰ κύματα χωρὶς πανί, τιμόνι

κι ἄλλη δὲν ἔχω ἄγκουρα πλὴν τὴν εὐχή σου μόνη.

Στὴν ἀγκαλιά σου τὴ γλυκειά, μανούλα μου, ν᾽ ἀράξω

μὲς στὸ βαθὺ τὸ πέλαγο αὐτὸ πριχοῦ βουλιάξω.

Μανούλα μου, ἤθελα νὰ πάω, νὰ φύγω, νὰ μισέψω

τοῦ ριζικοῦ μου ἀπὸ μακρυὰ τὴ θύρα ν᾽ ἀγναντέψω.

Στὸ θλιβερὸ βασίλειο τῆς Μοίρας νὰ πατήσω

κι ἐκεῖ νὰ βρῶ τὴ μοίρα μου καὶ νὰ τὴν ἐρωτήσω.

Νὰ τῆς εἰπῶ: εἶναι πολλά, σκληρὰ τὰ βασανά μου

ὡσὰν τὸ δίχτυ ποὺ σφαλνᾶ θάλασσα, φύκια κι ἄμμο

εἶναι κι ἡ τύχη μου σκληρή, σὰν τὴv ψυχὴ τὴ µαύρη

π᾽ ἀρνήθηκε τὴν Παναγιὰ κι ὁ πόλεος δὲν θά ᾽βρει.

Κι ἐκείνη μ᾽ ἀποκρίθηκε κι ἐκείνη ἀπελογήθη:

 Ἦτον ἀνήλιαστη, ἄτυχε, ἡ μέρα ποὺ γεννήθης

ἄλλοι ἐπῆραν τὸν ἀνθὸ καὶ σὺ τὴ ρίζα πῆρες

ὄντας σὲ ἒπλασ᾽ ὁ Θεὸς δὲν εἶχε ἄλλες μοῖρες.

Κοιμάται το παιδάκι μου (νανούρισμα)

Κοιμάται το παιδάκι μου με τη γλυκιά του μάνα.
Kοιμάται το παιδάκι μου στην αργυρή του κούνια,
στην αργυρή και στη χρυσή και στη μαλαματένια.
Kοιμήσου συ, παιδάκι μου, κι εγώ σε νανουρίζω,
κι εγώ την κούνια σου κουνώ, γλυκά να σε κοιμίζω.
Kοιμήσ' αστρί, κοιμήσ' αυγή, κοιμήσου, νιο φεγγάρι,
κοιμήσου, κυρά θάλασσα με το χρυσό σου ψάρι.

Διηγήσεις για τη Μητέρα του Χριστού

1.  Για την Παναγία από την παράδοση της Εκκλησίας

Ο Ιωακείμ και η Άννα ήταν δυο φτωχοί και ταπεινοί άνθρωποι που ζούσαν στα Ιεροσόλυμα. Κατάγονταν και οι δύο από τη βασιλική γενιά του Δαβίδ και χρόνια ολόκληρα παρακαλούσαν τον Θεό να τους χαρίσει ένα παιδί. Η ατε κνία στους Ισραηλίτες εκείνη την εποχή θεωρείτο κάτι πολύ κακό. Σε προχωρημένη ηλικία έγιναν τελικά γονείς και απέκτησαν την Μαρία. Γι’ αυτό τον λόγο, όταν η Μαρία ήταν ακόμη παιδούλα τριών χρονών, την αφιέρωσαν στον ναό της Ιερουσαλήμ.

Η είσοδος της Μαρίας στον ναό, ονομάστηκε «Εισόδια» της Θεοτόκου.

Γιορτές για τη μητέρα του Χριστού

Οι γιορτές για την Παναγία λέγονται Θεομητορικές (= για τη μητέρα του Θεού).

Για τους Ορθόδοξους χριστιανούς, κάποιες από αυτές είναι:

Ø  Η Γέννηση της Θεοτόκου, που γιορτάζεται στις 8 Σεπτεμβρίου

Ø  Τα Εισόδια της Θεοτόκου, που γιορτάζεται στις 21 Νοεμβρίου

Ø  Ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου, που γιορτάζεται στις 25 Μαρτίου

Ø  Η Κοίμηση της Θεοτόκου, που γιορτάζεται στις 15 Αυγούστου

Στις 25 Μαρτίου στην Ελλάδα γιορτάζουμε διπλά. Τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου και την αρχή της επανάστασης που άρχισαν το 1821 για να ελευθερωθεί η Ελλάδα από τον τουρκικό ζυγό που διαρκούσε κοντά στα 400 χρόνια.

2.  Ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου στην Καινή Διαθήκη

Στην πόλη Ναζαρέτ ζούσε ένα νεαρό κορίτσι που λεγόταν Μαριάμ. Ήταν αρραβωνιασμένη με κάποιον που τον έλεγαν Ιωσήφ.

Μια μέρα παρουσιάστηκε ο άγγελος στη Μαριάμ και της είπε: «Χαίρε εσύ, η προικισμένη με τη χάρη του Θεού!» Η Μαριάμ ταράχτηκε, ο άγγελος όμως της είπε: «Μη φοβάσαι, Μαριάμ. Θα γεννήσεις γιο και θα τον ονομάσεις Ιησού. Αυτός θα γίνει σπουδαίος και θα ονομαστεί Υιός του Υψίστου».

Η Μαριάμ τότε ρώτησε: «Πώς θα μου συμβεί αυτό, αφού δεν έχω συζυγικές σχέσεις με κανέναν άντρα;»

Ο άγγελος της απάντησε: «Το Άγιο Πνεύμα θα έρθει πάνω σου και η δύναμη του Θεού θα κάνει αυτό το θαύμα∙ γι’ αυτό και το άγιο παιδί που θα γεννήσεις θα ονομαστεί Υιός του Θεού. Μάθε ακόμα ότι η συγγενής σου η Ελισάβετ θα αποκτήσει κι αυτή παιδί, αν και είναι πολύ ηλικιωμένη. Για τον Θεό τίποτα δεν είναι ακατόρθωτο».

Η Μαριάμ τότε είπε: «Είμαι μια δούλη του Κυρίου. Ας γίνει το θέλημά του σ’ εμένα όπως μου το είπες».

Λκ 1, 26-38

Ένας άγγελος , σταλμένος από τον Θεό, εμφανίστηκε στον ύπνο του Ιωσήφ και του είπε: «Ιωσήφ, μη διστάσεις να πάρεις στο σπίτι σου τη Μαρία∙ γιατί το παιδί που περιμένει είναι ο Υιός του Θεού. Θα του δώσεις το όνομα Ιησούς, που σημαίνει: Ο Θεός σώζει. Γιατί ο Θεός μέσω αυτού θα σώσει τον λαό του».

Με όλα αυτά που έγιναν εκπληρώθηκαν τα λόγια που είχε πει ο προφήτης:

Να, η παρθένος θα μείνει έγκυος

και θα γεννήσει γιο,

και θα του δώσουν το όνομα Εμμανουήλ,

που σημαίνει ο Θεός είναι μαζί μας.

Όταν ξύπνησε ο Ιωσήφ έκανε όπως τον πρόσταξε ο άγγελος και πήρε στο σπίτι του τη Μαρία.

Μτ 1, 18-24

Ποιήματα και τραγούδια για την Παναγία

Ο ποιητής Άγγελος Σικελιανός, φαντάζεται κάπως έτσι τη σκηνή που ο Ιωσήφ φέρνει τη Μαρία στο σπίτι του στη Ναζαρέτ:

Ολόγυρα το ζώνουνε τα περιβόλια πλήθος,

κι είν’ απ’ ασβέστη οι τοίχοι του κι απ’ άχερο η σκεπή∙

κι απ’ έξω αχνάρια της δουλειάς, ξαλάφρωμα στο στήθος,

οι φλούδες οι μυριστικές του ξύλου κι η σιωπή.

Τα λίγα σύνεργα στητά ξοπίσω από τη θύρα

παραμερίζει ο Ιωσήφ η κόρη να διαβεί.

Θάμπος τα φρένα του κρατεί, καθώς κοιτάζει γύρα

μια λάμψη να ξεχύνεται, μιαν αστραπή βουβή …

Τέλος, τολμάει τα χείλη του ν’ ανοίξει: «Είναι δικό σου

το σπίτι, ο κήπος γύρω μας ‘πο τούτη τη στιγμή.

Κι εγώ ο υπήκοος του Θεού κι αρραβωνιαστικός σου

φεύγω στ’ αντίκρυ το χωριό να χτίσω οικοδομή …»

Μένει μονάχη η Μαριάμ, κοιτάζει ολόγυρά της,

βάζει σε τάξη σιωπηλά την φτωχική στρωμνή,

στει το τραπέζι σε γωνιά βαθιά στην καμαρά της

και δίπλα στο παράθυρο το χαμηλό σκαμνί …

Κ. Βάρναλης, Οι πόνοι της Παναγιάς

Πού να σε κρύψω, γιόκα μου, να μη σε φτάνουν οι κακοί;
Σε ποιο νησί του Ωκεανού, σε ποιάν κορφήν ερημική;
Δεν θα σε μάθω να μιλάς και τα’ αδικο φωνάζεις.
Ξέρω, πως θα’ χεις την καρδιά τόσο καλή, τόσο γλυκή,
Που με τα βρόχια της οργής ταχιά θενά σπαράξεις.
……………………………………………..
Κι αν κάποτε τα φρένα σου το Δίκιο, φως της αστραπής,
κι η Αλήθεια σου κτυπήσουνε, παιδάκι μου, να μην το πεις.
Θεριά οι ανθρώποι δεν μπορούν να το σηκώσουν.
Δεν είναι αλήθεια πιο χρυσή απ’ την αλήθεια της σιωπής.
Χίλιες φορές να γεννηθείς, τόσες θα σε σταυρώσουν.

Νικηφόρος Βρεττάκος, "Η χαρά της Παναγιάς"

Η Παναγιά χτενίζει τα χρυσά της μαλλιά
στο μικρό της παράθυρο
μια
θαλασσιά πεταλούδα πετά γύρω απ' τη μια της
πλεξούδα που κρέμεται.
Βασιλεύει ο ήλιος,
Ο Ιωσήφ ανεβαίνει πιο ψηλά να της κόψει
ένα κόκκινο άνθος.

Στη μαύρη Παναγιά

Καλή μου Μητέρα Παναγιά, οι κίτρινοι σου δάνεισαν το χρώμα τους,

οι κόκκινοι σ’ έκαναν ίδια με τις γυναίκες τους.

Θα αρνηθείς το δικό μας, το μαύρο χρώμα;

Αλλά από την ημέρα της Κοίμησής σου,

από κείνη τη δοξασμένη μέρα

που σε δέχτηκαν οι ουρανοί,

δεν έχεις πια χρώμα.

Μάλλον έχεις όλα τα χρώματα:

Είσαι κίτρινη με τους κίτρινους,

με τους κόκκινους κόκκινη,

είσαι λευκή με τους λευκούς

και με τους μαύρους μαύρη.

Είσαι μια Μάνα με τόσα παιδιά,

τόσο διαφορετικά

κι όμως ενωμένα κοντά σου.

                 Πατήρ Αλβέρτος, από το Κογκό

Η μητέρα του Χριστού στο Κοράνιο

Το Κοράνι δέχεται ότι ο Ιησούς γεννήθηκε «εκ Μαρίας της Παρθένου». Δίνει, εξαιρετικά τιμητική θέση στην Παναγία και μιλάει πολλές φορές γι’ αυτήν με πολύ μεγάλη ευλάβεια. Την ονομάζει Μαριάμ και την χαρακτηρίζει «άσπιλη παρθένο», «ενάρετη μητέρα του Ιησού», «αγνή από κάθε κηλίδα ανάμεσα σε όλες τις γυναίκες».

Ένα ολόκληρο κεφάλαιο, το 19, ονομάζεται Σούρα Μαριάμ και είναι αφιερωμένο σ’ αυτήν. 

Ως θαύματα που έχουν σχέση με τη ζωή της περιγράφονται: η εκλογή της ανάμεσα σ’ όλες τις γυναίκες του κόσμου, η γέννησή της, τα νεανικά της χρόνια, η σύλληψη του Ιησού. Σε πολλά μέρη του Κορανίου τονίζεται ότι ο Ιησούς γεννήθηκε με τρόπο υπερφυσικό από την «αγία Παρθένο Μαριάμ» και από το «πνεύμα του Θεού». Μάλιστα, ο Ιησούς αναφέρεται ως «Ιησούς, ο υιός της Μαριάμ», αν και οι Άραβες πάντοτε όταν αναφέρονται σε κάποιον λένε ότι είναι γιος κάποιου άνδρα. Αυτή η αναφορά είναι ιδιαίτερα τιμητική για τη Μαριάμ, δείχνει πόσο σημαντικό πρόσωπο τη θεωρούν ότι είναι.

Οι μουσουλμάνοι τη σέβονται ως μητέρα του Μεσσία και όχι ως Θεοτόκο (μητέρα του Θεού). Δε δυσκολεύονται όμως να την επικαλεσθούν ως «Δέσποινά μας, κυρία μας Μαριάμ». Ένας κορανικός στίχος, που δείχνει το μέγεθος της τιμής που δόθηκε από τον Αλλάχ στον Ιησού και τη μητέρα του, γράφει ότι τους κατέστησε «σημείον του σύμπαντος κόσμου», δηλαδή, κάτι εξαιρετικά μοναδικό και σημαντικό για όλη την κτίση, θα λέγαμε.